dünyaya tepeden bakan göl

Gezi yazılarım dipnotIpad dergisinde yayınlanıyor ama ben dahil pek çok kişi okuyamadığı için burayadan da paylaşayım dedim. Yıl 95 Titicaca ile ilgili bir gezi yazısı okuyup, uzun uzun  fotoğraflarına bakmıştım, tam 15 yıl sonra da kendisine bakma fırsatım oldu.

Keyifli okumalar..

Kent kuruluş efsaneleri, bir süredir fazlasıyla ilgimi çekiyor. Birbiriyle alakasız coğrafyaların birbirine benzeyen yaşam ritüelleri,  her yeni gezimde beni öylesine şaşırtıyor ki, gezmeyi bırakıp bu konuyla ilgili cilt cilt kitap okuyasım geliyor.

Daha da fenası okuduğum kurgu romanlarda bile bu mitosların izini arayıp duruyorum. Ursula LeGuin’in  Atuan mezarları romanındaki  (Yutulmuş)  Tenar’ın,  Titicaca gölü mistik Ay Adasındaki seçilmiş bakirelerden biri  olduğundan şüpheleniyor, altın asa ile yaratılmış daha kaç kent var acaba diye meraklanıyorum.

Evet, bol efsaneli bir yerdeyim bu sefer.  Dünyanın en yüksek gölü, tatlı su denizi Titicaca’dayım .








Derler ki;

Güneş tanrısı İnti, karanlığa çare olmak için  Titicaca’nın derin ve serin sularından oğlu Manco Capac’ı , köpüğünden de daha sonra  Manco Capac’ın eşi olacak olan, kızı Mama Ocllo’yu yarattı.  Daha sonra onlara altın bir asa vererek en bereketli yere saplamalarını istedi. Manco Capac altın asayı bugünkü Cuzco’ya  sapladı, asa yeşerip filizlendi ve İnka uygarlığının başkenti oraya kuruldu.Titicaca gölü de “Herşeyin doğduğu göl” olarak mitelojide yerini aldı.

Titicaca gölü kıyısındaki Copacabana kasabasına  doğru yol alırken gece okuduğum İnka yaradılış efsanelerinin etkisiyle, kafalarından ışıklar saçan garip karakterler çiziyor, bir yandan da buraya neden Brezilya’nın eşsiz kumsalının ismi verilmiş diye merak ediyorum. Adı ve içimdeki yüzme isteği nedeniyle (her gezimde olur) gölde yüzeceğime öyle inanıyorum ki, bu uğurda giydiğim kıyafet ve parmak arası terliklerim nedeniyle buz kesiyorum. Hava çok soğuk ve yağmur yağıyor.  Bu coğrafyada iki ana mevsim var. Islak ve kuru mevsim. Mevsimler arası ısı farkı çok olmamasına rağmen ayrım, yağışa göre yapılıyor. Aralık ayındayız,  ıslak mevsim başlamış ve ben mevsimin ilk yağmurlarıyla bir güzel ıslanıyorum.

Güneş enerjisiyle çalışan bir insan olarak hafiften düşüyor enerjim, bu kadar ıslanmak da kısa devre yaptırıyor. Hiç de benzemiyor bir kere gerçek Copacabana’ya  diyerek somurtuyorum. Kusur bulmak için bakıyorum çevreme. Buluyorum da. Her popüler yer gibi Bolivya’nın Copacabana’sı da kimliğini kaybetmiş gibi geliyor ve sevimsiz buluyorum bu kasabayı.

Neyse ki, bana güneş ve ay adasında eşlik edecek Bolivyalı kız Ninfa,  çıkarıyor bu ruh halinden beni. Doğa harikası bir yerde olduğumu fark etmemi sağlıyor .3800 metre yükseklikte bir göl kıyısındayım. Bir sıfır rakım insanı olarak nefes alamıyor olmam gerek ama rahat rahat nefes alıyor ve kaybettiğim tad alma duyumu burada geri kazanıyorum ve balığa doyuyorum.

Gölden yakalanan küçük balıklar İspi ve Carachi kurutulup tüm yemeklere katılıyor . Gölde yetiştirilen alabalık ise en çok yenilen balık yemeği. Her türlü balık, farklı tarzlarda pişirilmiş farklı türlerde patateslerle birlikte servis ediliyor.  Merak ettiğim bir kaç  patates türünü tadıyorum iştahla.

Karnım doyunca keyfim de yerine geliyor, bu kasabada bulunan bölgenin en önemli kiliselerinden biri olan Copacabana katedraline doğru hafif bir yokuş tırmanmaya başlıyoruz  Ninfa’yla. Benim soluk soluğa olduğumu onunsa hiç yorulmadan zıplaya zıplaya çıktığını belirteme gerek yok sanırım. Yükseklik yemekten sonra etkisini biraz daha fazla gösteriyor sanki.

Yürürken kendimizi bir anda  askeri  bir tören içinde buluyoruz.  Aralarına halktan insanlarında karıştığı bir grup asker,  yerlere gül yaprakları dökerek geçiyor  yanımızdan. Modern enstürmanlardan oluşan  bando seslerine ,  And flütü ,Ocarina ve Zampano seslerinin karıştığı, arada  küçüklüğümüzün “çatapat” larının patlatıldığı çok sesli bir tören bu.  Kadınların rengarenk geleneksel kıyafetleri yeşil asker üniformasıyla birlikte bu karmaşaya ekleniyor.

Kiliseye ulaştığımızda şaşkınlığımı gizleyemiyorum. Şimdiye kadar gördüğüm en zarif kiliselerden biri karşımda. Bembeyaz duvarları rengarenk kubbesi ile yine bir masal diyarında olduğumu düşündürüyor burası. Ninfa halime gülüp Kilisenin masalını anlatmaya başlıyor.  Yine bir İnka kralı var bu efsanede.

“Rüyasında gördüğü kadına aşık olan kral, heykeltıraşlara onun heykelini yapmaları için emir verir. Bir sürü sanatçı birçok heykel yapar ama kral hiçbirini beğenmez. En sonunda bir sanatçının yaptığı heykeli beğenir.” Meryem Ana’ya çok benzeyen  bu heykel azize Virgen De la Candelaria  heykelidir. 

Her  sene şubat ayında on gün boyunca bu azizenin bayramı kutlanıyor Copacabana’da.  Bu bölge insanının  sürekli bir kutlama yapmak isteği var. Lapazdan beri kutlama görmediğim tek gün olmadı. Bu  efsanenin hikayesi Copacabana kilisesinin masif oyma kapılarında işli. Ninfa bana anlatmasaydı hikayeyi anlayabilir miydim bilemiyorum ama ahşap işçiliğinin muazzam olduğunu söyleyebilirim.
 

Güneş yavaş yavaş yüzünü gösterirken küçük bir tekne ile Güneş adasına doğru yola çıkıyoruz. Güneş adasında güneş var hatta öyle ilginç bir güneş ki çektiğim fotoğrafların tam ortasında bir  çizgi  halinde  görülüyor. Tekrar fotoğraf çekiyorum tekrar aynı şey oluyor. Hemen kıyıdaki sonu yokmuş gibi görünen merdivenlerden çıkmaya başlıyoruz. Tırmandıkça gölü daha fazla görmeye başlıyorum ve  manzara büyülüyor.  Yol boyunca alpacalarıyla dolaşan yada yün ören ada yerlileriyle karşılaşıyoruz. Yün ören erkekler görmek  bir süre sonra sıradan bir durum oluyor. Geleneklere göre buralarda, kendine bere öremeyen erkek evlenemiyor . Gelenekler bu kadarla kalmıyor. Erkekliğe kabul töreni, erkeklerin bir hafta oruç tutup akabinde büyük koşuya çıktığı zorlu bir sınav. Yarışı bitirebilen erkekliğe kabul ediliyor ve kulağı delinerek tahta bir küpe takmaya hak kazanıyor. 

  

Adanın sırtlarındaki köye ulaştığımızda,  gölün arkasındaki and dağları, koylar  ve ay adasından oluşan bir kompozisyonla karşılaşıyoruz. Fotoğraf mı çekeyim çizim mi yapayım şaşırıyorum. Fotoğrafı tercih ediyorum ama çok kötü çıkıyorlar. Adanın fotoğraf çekilmek istemeyen bir hali var. Daha fazla üstüne gitmiyorum.

Uzun uzun göle bakıyorum. Ninfa gölün bir pumaya benzediğini söylüyor ama ne kadar uğraşsam da ben benzetemiyorum. Bu puma benzetmesi sadece göl için geçerli değil, başkent Cuzco’nun kent planının da  kutsal hayvan puma şeklinde olduğu söyleniyor. Böyle benzetmeler yapmaya meyilli bir insan olduğum halde ben bugün ne benzetme yapabiliyorum ne fotoğraf çekebiliyorum.

Bulunduğum yerden, Bolivya’ya ait olan  iki adayı görebiliyorum sadece. Sadece diyorum çünkü  bu büyük  gölde  kırkbir tane  ada var ve yirmi beş tanesinde de yaşam var. Gölün Peru tarafındaki adalardan bazıları totoro sazlarından yapılmış yüzer adalar. Sazlardan yapılmış evlerde yaşayan balıkçılık ve turizmle geçinen halkı çok sıcak. Çok düşük bedellere evlerini ve yemeklerini paylaşıyorlar adalarını ziyaret edenlerle. Totora sazlarından yapılmış balıkçı tekneleri ise bence bir tasarım harikası. Gölün bu tarafında bu teknelerin büyük boyutlu gezi tekneleri uyarlamaları var.

İnişe geçip  tembel olmayacaksın, çalmayacaksın, yalan söylemeyeceksin çeşmesi önünde duruyoruz. Her okuduğum yazıda farklı isimler verilmişti  bu çeşmelere.  Ben tembel olmayacaksın çeşmesinden su içiyorum hemen. 

Yolum uzun, oksijenim az ,daha tırmanacak çok tapınak, görülecek çok ada varken bir köşeye kıvrılıp yün örmeyi hayale etmeye başladığım için  ancak bu  soğuk su paklar beni diyerek, tembel olmayacaksın suyunu bol bol yüzüme çarpıyorum.